İlk hali ağaç olan yapı, 1869 yılındaki büyük Samsun yangınında tamamen yanmış ve yerine 1884 yılında Batumlu Hacı Ali tarafından günümüzdeki cami yaptırılmıştır. Sultan Abdülaziz'in annesi tarafından esaslı bir onarım gören camiye Valide Cami de denmektedir. Büyük bir avlu içinde yer alan cami, kesme taştan yapılmıştır. Büyük kubbesi dikkat çeker. Kubbenin için bitkisel ve geometrik desenlerle süslüdür. 2 minaresi de tek şerefelidir ve basit taş işçiliği vardır.
Mimarî ÖzellikleriBüyük Cami, klasik Osmanlı mimarisi ve yerel Karadeniz mimarî unsurlarını bir araya getiren özgün bir tasarıma sahiptir. Caminin yapımında dönemin karakteristik özelliklerini yansıtan taş ve ahşap malzemeler kullanılmıştır. 
Dış Mimari- Minare: Cami, tek minareli bir yapıya sahiptir. Minare, ince ve uzun bir tasarımla gökyüzüne yükselir. Geleneksel Osmanlı minare stiline sahiptir. - Kubbe: Büyük Cami’nin merkezi bir kubbesi vardır. Kubbe, içeride ibadet edenlere geniş bir alan sunar ve akustik özellikleriyle dikkat çeker. 
İç Mekân- İç Süslemeler: Caminin iç kısmında ahşap işçilik dikkat çeker. Osmanlı dönemi hat sanatına ait yazılar ve geometrik desenler, caminin iç mekânını süsler. - Mihrab ve Minber: Mihrab ve minber, sade ama etkileyici bir taş işçiliğiyle yapılmıştır. Özellikle mihrabın ince detayları, Osmanlı sanatının zarafetini yansıtır. - Şadırvan: Caminin avlusunda yer alan şadırvan, abdest alanlar için tasarlanmıştır ve çevresindeki çiçeklerle birlikte huzurlu bir atmosfer sunar. 
Dini ve Toplumsal ÖnemiSamsun Büyük Cami, yapıldığı tarihten bu yana sadece bir ibadethane olarak değil, aynı zamanda toplumsal bir merkez olarak da işlev görmüştür. - Dini Faaliyetler: Günlük beş vakit namazın yanı sıra, cuma ve bayram namazlarında büyük bir cemaat tarafından ziyaret edilmektedir. - Eğitim Merkezi: Geçmişte cami, medrese görevi de görmüştür ve birçok dinî alim burada eğitim almıştır. - Sosyal Yardımlaşma: Osmanlı döneminden günümüze kadar cami, ihtiyaç sahiplerine yardımların ulaştırıldığı bir merkez olmuştur. 
Konumu ve Ziyaretçi BilgileriSamsun Büyük Cami, şehrin İlkadım ilçesinde yer alır ve şehrin merkezine yakın konumuyla ulaşımı oldukça kolaydır. - Adres: Kale Mahallesi, Samsun Çarşısı - Ulaşım: Şehir merkezinden yürüyerek ya da toplu taşıma araçlarıyla camiye ulaşmak mümkündür. Restorasyon ÇalışmalarıBüyük Cami, tarih boyunca çeşitli doğa olaylarına maruz kalmış ve bu süreçte hasar görmüştür. Özellikle 20. yüzyılın ortalarında gerçekleştirilen restorasyon çalışmaları, caminin mimarî dokusunu koruyarak yapısal dayanıklılığını artırmıştır. En son restorasyon çalışması 2010’lu yıllarda yapılmış olup, caminin hem iç hem de dış mekânında kapsamlı yenilemeler gerçekleştirilmiştir.Turistik ÖnemiBüyük Cami, sadece ibadet edenlerin değil, tarih ve mimarî meraklılarının da uğrak noktasıdır. - Tarihi Atmosfer: Caminin tarihi ve mimarî özellikleri, ziyaretçileri geçmişe bir yolculuğa çıkarır. - Fotoğraf Çekim Alanı: Cami, Samsun’u ziyaret eden turistlerin favori fotoğraf noktalarından biridir. Özellikle kubbesi ve minaresi, tarihi bir doku sunar. - Etrafındaki Çarşılar: Cami çevresinde yer alan Samsun’un geleneksel çarşısı, ziyaretçilere otantik bir alışveriş deneyimi sunar. Günümüzde Büyük CamiSamsun Büyük Cami, bugün hala hem dini hem de kültürel bir merkez olarak işlevini sürdürmektedir. Samsun halkının günlük yaşamında önemli bir yere sahip olan bu yapı, şehrin tarihî kimliğinin ayrılmaz bir parçasıdır. Gerek Osmanlı döneminden bugüne taşınan mimarî özellikleri, gerekse de modern dönemlerdeki sosyal ve dini etkinlikleriyle Büyük Cami, Samsun’un kültürel zenginliğini ve tarihi mirasını yaşatan önemli bir eserdir.
Mimarî ÖzellikleriBüyük Cami, klasik Osmanlı mimarisi ve yerel Karadeniz mimarî unsurlarını bir araya getiren özgün bir tasarıma sahiptir. Caminin yapımında dönemin karakteristik özelliklerini yansıtan taş ve ahşap malzemeler kullanılmıştır. Dış Mimari- Minare: Cami, tek minareli bir yapıya sahiptir. Minare, ince ve uzun bir tasarımla gökyüzüne yükselir. Geleneksel Osmanlı minare stiline sahiptir. - Kubbe: Büyük Cami’nin merkezi bir kubbesi vardır. Kubbe, içeride ibadet edenlere geniş bir alan sunar ve akustik özellikleriyle dikkat çeker. İç Mekân- İç Süslemeler: Caminin iç kısmında ahşap işçilik dikkat çeker. Osmanlı dönemi hat sanatına ait yazılar ve geometrik desenler, caminin iç mekânını süsler. - Mihrab ve Minber: Mihrab ve minber, sade ama etkileyici bir taş işçiliğiyle yapılmıştır. Özellikle mihrabın ince detayları, Osmanlı sanatının zarafetini yansıtır. - Şadırvan: Caminin avlusunda yer alan şadırvan, abdest alanlar için tasarlanmıştır ve çevresindeki çiçeklerle birlikte huzurlu bir atmosfer sunar. Dini ve Toplumsal ÖnemiSamsun Büyük Cami, yapıldığı tarihten bu yana sadece bir ibadethane olarak değil, aynı zamanda toplumsal bir merkez olarak da işlev görmüştür. - Dini Faaliyetler: Günlük beş vakit namazın yanı sıra, cuma ve bayram namazlarında büyük bir cemaat tarafından ziyaret edilmektedir. - Eğitim Merkezi: Geçmişte cami, medrese görevi de görmüştür ve birçok dinî alim burada eğitim almıştır. - Sosyal Yardımlaşma: Osmanlı döneminden günümüze kadar cami, ihtiyaç sahiplerine yardımların ulaştırıldığı bir merkez olmuştur. Konumu ve Ziyaretçi BilgileriSamsun Büyük Cami, şehrin İlkadım ilçesinde yer alır ve şehrin merkezine yakın konumuyla ulaşımı oldukça kolaydır. - Adres: Kale Mahallesi, Samsun Çarşısı - Ulaşım: Şehir merkezinden yürüyerek ya da toplu taşıma araçlarıyla camiye ulaşmak mümkündür. Restorasyon ÇalışmalarıBüyük Cami, tarih boyunca çeşitli doğa olaylarına maruz kalmış ve bu süreçte hasar görmüştür. Özellikle 20. yüzyılın ortalarında gerçekleştirilen restorasyon çalışmaları, caminin mimarî dokusunu koruyarak yapısal dayanıklılığını artırmıştır. En son restorasyon çalışması 2010’lu yıllarda yapılmış olup, caminin hem iç hem de dış mekânında kapsamlı yenilemeler gerçekleştirilmiştir.Turistik ÖnemiBüyük Cami, sadece ibadet edenlerin değil, tarih ve mimarî meraklılarının da uğrak noktasıdır. - Tarihi Atmosfer: Caminin tarihi ve mimarî özellikleri, ziyaretçileri geçmişe bir yolculuğa çıkarır. - Fotoğraf Çekim Alanı: Cami, Samsun’u ziyaret eden turistlerin favori fotoğraf noktalarından biridir. Özellikle kubbesi ve minaresi, tarihi bir doku sunar. - Etrafındaki Çarşılar: Cami çevresinde yer alan Samsun’un geleneksel çarşısı, ziyaretçilere otantik bir alışveriş deneyimi sunar. Günümüzde Büyük CamiSamsun Büyük Cami, bugün hala hem dini hem de kültürel bir merkez olarak işlevini sürdürmektedir. Samsun halkının günlük yaşamında önemli bir yere sahip olan bu yapı, şehrin tarihî kimliğinin ayrılmaz bir parçasıdır. Gerek Osmanlı döneminden bugüne taşınan mimarî özellikleri, gerekse de modern dönemlerdeki sosyal ve dini etkinlikleriyle Büyük Cami, Samsun’un kültürel zenginliğini ve tarihi mirasını yaşatan önemli bir eserdir. 
